Cunda

Alibey Adası ya da Cunda,[1] idari bakımdan Balıkesir'in Ayvalık ilçesine bağlı bir ada. Ayvalık koyundaki Ayvalık Adaları olarak adlandırılan irili ufaklı 22 adanın içerisinde yerleşime açık tek ada Alibey'dir.Türkiye'nin Ege Denizi'nde bulunan 4. büyük adasıdır. (1.Gökçeada, 2.Bozcaada, 3.Uzunada) konumu gereği Batı Anadolu'da deniz yollarının kesişme noktasında bulunan bir ada'dır.

Tarihçe

Alibey Adası'nın bugünkü ismi, Kurtuluş Savaşı'nda padişahın 'Yunanlılara teslim olun' emrine karşı gelerek silahlı mücadeleye başlayan ilk birliğin kumandanı Yarbay Ali Çetinkaya'ya ithaftır. Ada daha önce Cunda ve Moshonisia (Kokuluada) isimleriyle tanınıyordu.

Piri Reis'in Kitab-ı Bahriyesi'nde bahsettiği Yund Adalarının bu bölgeye ait olduğu tahmin edilmektedir.Adanın nüfusu 2000 yılı itibariyle 3.000'dir. Ancak bu rakam yazın 20.000'e kadar çıkabilir. Adanın nüfusunun çoğunluğu Girit ve Midilli adalarından 1924 nüfus mübadelesi zamanında göç eden Türkler'den oluşmaktadır. Bu yüzden adanın yaşlı nüfusunun çoğu Rumca(Yunanca)'yı bilmektedir. Son yıllarda ada nüfusu, emeklilik günlerini sakin bir yörede geçirmek isteyen büyük şehir sakinleri tarafından arttırılmıştır.

Coğrafyası

Alibey Adası'nın anakaraya bağlantısı iki ayrı köprü ile sağlanmaktadır. Dolap Boğazı mevkiinde 1964 yılında inşaa edilmiş olan Türkiye'nin ilk boğaz köprüsü, Alibey ve Lale Adalarını birleştirmektedir. Lale Adası ise anakaraya 1817 yılında denizin doldurulmasıyla yapılan 700 metrelik bir hemzemin bir köprü-yol ile bağlanmaktadır.

Tarihi Eserler

1-Çamlı Manastır/Taksiyarhis Ta Çamia: Ada merkezinden yaya olarak ve Patriça yolundaki Ekşi Çeşme'nin solundaki yol izlenerek yarım saatte varılabilir. Kesin yapılış tarihi bilinmeyen manastırın 1770 li yıllarda yapıldığı tahmin edilmektedir.
2.Ay Işığı Manastırı/ Ai Dimitri Ta Salina :Patriça 2. köyden yürüyüşle 45 dakika mesafededir. İki farklı taş üzerinde farklı iki tarih bulunmuş olup 1771 veya 1795 yıllarında yapıldığı tahmin edilmektedir. Günümüzde Sabancı Ailesi tarafından satın alınan manastır restore edilmiştir.

3.Koruyan Meryem Manastırı: Ayvalık Dalyan Boğazından çıkışta sağda zeytin ağaçlarının arasından gözüken boğaza hakim manzaralıtarihi bir eserdir. Ada merkezine yürüyerek yaklaşık 20 dk mesafede olup, 1992 yılında Halis Komili tarafndan satın alınarak restore edilmiştir. Günümüzde etrfı tel örgülerle çevrili manastır ziyaretçi girişine açık değildir.

4..Tavuk Adası Manastırı / Ayiu Ionnu Tu Podromu: Manastır Cunda Adasının hemen karşı tarafında yer alan Tavuk Adası üzerinde inşa edilmiştir. Günümüzde temel kalıntıları ve küçük bir duvarı ayaktadır. Manastırın zamanında 120 odalı olduğu yazılmaktadır. Mübadele zamanında kişiye özel mülk olarak verilen manastır. 1948 yılında tahrip edilmiştir. Yunanlıların Anadoluyu işgali sırasında Ayvalık'a saldırı planını bu manastırda yaptıkları rivayet edilmektedir.

5.Güvercin Adası Manastırı / Ai Yorgi : Pateriça Körfezinin ortasında, andezitten oluşmuş küçük bir adanın üzerinde inşa edilmiştir. 1740 lı yıllarda yapılmış olan manastırın günümüze sadece duvarları ulaşabilmiştir. Manastır adada yer alan manastırlar içerisinde büyüklük yönünden en büyük manastırlardan birisidir.
6.Taksiyarhis Kilisesi: Günümüze ulaşmayı başarabilmiş tek kilisedir. Cunda Merkezde yer alan kilise günümüzde Rahmi Koç tarafından kiralanarak restore edilmeye başlanmıştır. 1873 yılında yapılmış olan kilisenin çanı günümüzde Bergma Müzesinde sergilenmektedir. Adaya gelen misafirlerin ziyaret etmeden gitmediği en önemli eserdir.

Cunda Adası'nda Ne Yapılır?

Cunda meze restoranın efsane mezeleri var, yoğurtlu dil balığı harika ve tavernaları da ayrıca çok güzel, bütün cundayı görebileceğiniz değirmene mutlaka uğrayın! Dev bir tarihi kütüphane de bulacaksınız orada...
Adada bulunan Taksiharyis Kilisesi, Agios Yannis Kilisesi gibi tarihi binaları ve Manastırları ziyaret edebilirsiniz. Âşıklar Tepesi’ne çıkıp muhteşem ada ve Ayvalık manzarasını seyredebilir, bölgenin ilk yel değirmenlerinigörebilirsiniz. Cunda Adası’nda Rumlardan kalan pek çok eski yerleşim yeri var. Pateriça Köyleri denilen bölgede böyle bir yer. Burayı ziyaret edebilirsiniz.Deniz kenarındaki restoranlarda muhteşem mevsim balıkları ve lezzetli mezeler eşliğinde balık keyfi yapabilirsiniz. Adaya özgü papalina balığının ve çeşitli mezelerin tadına bakabilirsiniz. Lokma tatlısı yiyebilirsiniz. Akşamları yürüyüş yaparken lokma tatlısını yemeden de dönmeyin.

Cunda Adası'nda Ne Yenir?

Cunda Adası mutfağı genel olarak Ege Mutfağı’na benzer özellikler gösterir. Ancak deniz kenarında olduğu için genellikler balık çeşitleri, deniz ürünleri ve zeytinyağlılar ön plandadır. Cunda Adası’nda deniz kenarındaki restoranlarda balık keyfi yapmak adaya geldiğinizde olmazsa olmazlarınızdan biri. Adaya özgü bir balık olarak bilinen, hamsinin biraz daha küçüğü gibi bir balık olan papalinanın özellikle tavada kızartılarak yapılan şeklini mutlaka denemelisiniz. Bunun dışında balık restoranlarında taze mevsim balıklarını ve deniz ürünlerinin hemen hepsini bulabilirsiniz. Deniz kenarında yakamozlara karşı bir keyif yaparken özellikle levrek ve çipura balığının tadına bakmalısınız. Bunun dışında birçok balık çeşidini de bulabilirsiniz.

Deniz ürünleri ise oldukça zengin Cunda’da. Adaya özgü farklı lezzetler ise; cunda enginarlı karides, kalamar dolması, şarap soslu ahtapot, fırında kaşarlı midye, denizkestanesi havyarı, sirkeli kalamar, soğanlı sübye, damla sakızlı ahtapot, uskumru dolması, kalamar yahni, balık kokoreci, balık köftesi ve fener balığı kavurması. Deniz ürünlerinden yapılan özel yemekleri de deneyebilirsiniz.Balık ve deniz ürünlerinin yanında mezeler de oldukça zengin ve farklı çeşitlerde Cunda’da. Her şeyden önce zeytinyağlı kabak çiçeği dolmasının tadına bakmalısınız. Çeşit çeşit otlardan yapılan kavurma ve salatalar da ön planda. Bağla otu, ısırgan otu ve papules otu salatası, istifno otu salatası (yumurta ile yapılıyor), deniz börülcesi, enginar salatası, aspariça otu, sirkem otu salatası, akkız ve turp otu salatalarını ise mutlaka denemelisiniz. Balık ve deniz ürünlerinin dışında adada fast food yapan restoran ve kafeler, zeytinyağlı ev yemekleri, ızgara et ve tavuk ürünleri, pide ve kebap çeşitlerini de bulabilirsiniz.